Quetzal ve Avakado

Altı üstü 200 gr ağılığında, güvercin büyüklüğünde bir süs abidesi Quetzal.

Meksika – Panama arasında, yükseklerde bulunan yağmur ormanlarında yaşıyor.

Pek de yaşıyor sayılmaz, nesli tehlike altında (IUCN kırmızı listede).

Üç vakte kadar gidici yani.

Niye?

Çünkü güzel.

Her güzel şey gibi, o da yok olmak zorunda mı?

Evet!

Ne iğrenciz değil mi?

Buna da 'evet'.

1800’lerde, Londra, Amsterdam ve Paris’in hanımefendileri şapkalarına koyacak tüy derdine düşünce, binlerce Quetzal, derdest edilip, tüyleri yolunmuş.

Bir kısmı da Avrupalı kuş koleksiyonerleri için toparlanınca, bizimkilerin ormanlardaki nüfusu suyunu çekivermiş.

Eh, üstüne bir de yağmur ormanlarının tahribi gelince...

Oysa Quetzal Orta Amerika yerlilerinin kutsal kuşu.

Kanatlı yılan tanrı Quetzalcoatl’ın ta kendisi.

Gökyüzünün, ışığın, özellikle de sabah yıldızının, rüzgarın tanrısı.

Ama, bu insan denen varlık, kutsal felan dinlemiyor, yeterki o değerin maddede bir karşılığı olsun.

Cortez’in askerleri 1519’da Amerika’ya çıktıklarında Aztek İmparatoru II. Moctezuma, atlarıyla, zırhlarıyla gelen sakallı adamlara bakıp, Tanrı Quetzalcoatl’ın geri döndüğüne inanmış. Cortes’in ve bir avuç İspanyolun, bu inancı (ve çiçek hastalığını) kullanarak, Aztekleri kolayca tarihten sildikleri bilinir.

Esaret altında (kafesde) yaşamadığı için, özgürlüğün sembolü olmuş quetzal. Gel gör ki, herşeye hükmetme sevdasındaki insanevladı, 1992 yılında Meksika hayvanat bahçesinde Quetzal’ı kafeste yaşatmayı da başarmış.

Biz de buna 'başarı' diyen bir canlı türünün temsilcisiyiz.

Ne yapacaksın, kader!

Guatemalalılar paralarına Quetzal (ketzal) diyorlar.

Kuşun resmini bayraklarına da koymuşlar, paralarına da.

Quetzal’ın bir özelliği de yabani avakadoyu hoppadanak yemesi.

Avakado çekirdeği kuşlar için zehirli, ama bu arkadaşımıza dokunmuyor. Avakadoyu bulunca, öylece indiriveriyor mideye. Sonra da, gittiği yerlerde çekirdeği kusarak çıkartıyor. Yani, avakado bitkisi varlığını, dağlara, ormanlara kök salıp yaygınlaşmasını, bir ölçüde bizimkine borçlu.

Bu arada, yabani avakadoların kültüre alınmışlara göre çok daha küçük olduğunu (küçük bir limon kadar) söylemek lazım.

Yoksa zor tabii, o büyüklükte çekirdeği hoppadanak dışarı ...

Yaaa... Pasifiklerde, ada yerlileri bu kuşun kırmızı tüylerini yolup yolup, para yerine kullandıkları da doğru mu?

Biz nasıl bir şeyiz ya Rabbi?